Hiện tại, thời tiết hanh khô, trên người gà xuất hiện các mụn nhỏ bằng hạt đậu mọc ở mào gà, quanh mắt… Đây là triệu chứng điển hình của bệnh đậu gà. Bệnh đậu gà tỷ lệ mắc bệnh lên đến 95% và làm gà chết lẻ tẻ trong thời gian dài. Điều này gây thiệt hại về kinh tế cho người chăn nuôi, đặc biệt là các trang trại chăn nuôi gà quy mô lớn.
Đầu gà là một các bệnh truyền nhiễm do vi rút gây ra. Gà có thói quen ăn uống kém và là nguyên nhân gây ra các bệnh khác, làm cho bệnh nặng hơn, có thể làm chết gà. Để giúp người chăn nuôi nhận biết, phòng trị bệnh hiệu quả, sau đây là một số vấn đề:
Triệu chứng bệnh đậu gà
Gà bị bệnh thường ở 1 trong 2 thể sau:
- Thể ngoài da: Mụn đậu mọc ở những vùng da không lông như mào, mép, xung quanh mắt… và đôi khi ở cả chân, hậu môn, phần da bên trong cánh. Mụn ở khóe mắt làm cho gà viêm kết mạc mắt, không mở mắt được gây khó nhìn. Nếu ở khóe miệng làm gà khó lấy thức ăn.
Mụn đậu mới xuất hiện là những nốt sần nhỏ, có màu nâu xám hay xám đỏ, sau đó to dần như hạt đậu, da sần sùi. Nốt đậu từ từ chuyển sang màu vàng, mềm, vỡ ra có mủ giống như kem. Mụn đậu khô đóng vẩy màu nâu sẫm, dần dần tróc đi để lại sẹo. Gà mắc ở thể này có thể vẫn ăn uống bình thường.
- Thể niêm mạc (màng giả, thường xảy ra ở gà con): Trong niêm mạc, hầu họng, khoé miệng, thanh quản phủ lớp màng giả màu trắng hoặc vàng, khi gạt lớp màng đi để lại các nốt loét màu đỏ ở tầng niêm mạc. Gà khó thở, ăn uống kém, từ miệng chảy ra chất nhờn lẫn mủ và màng giả.
Đôi khi gà bị cả hai thể kết hợp làm bệnh tiến triển nhanh hơn và dễ chết hơn.
Chẩn đoán bệnh đậu gà
Dựa vào triệu chứng và bệnh tích điển hình của bệnh đậu gà để chẩn đoán. Ngoài ra, tiến hành lấy vùng da có nốt đậu mới làm tiêu bản vi thể để phát hiện thể vùi trong tế bào chất. Trường hợp triệu chứng, bệnh tích không điển hình hoặc có thể giống với các bệnh khác, chúng ta cần so sánh và phân biệt để đưa ra cách điều trị hiệu quả hơn.
>>> Xem thêm những bệnh khác ở gà thịt
Chẩn đoán phân biệt bệnh đậu gà
Bệnh Newcastle với hiện tượng hoại tử – loét ở niêm mạc họng có khi có màng giả giống bệnh đậu. Nhưng khác với bệnh đậu, trong bệnh Newcastle xuất huyết ở các niêm mạc nhất là niêm mạc dạ dày tuyến, dạ dày cơ.
Bệnh Nấm phổi (Aspergillosis) cũng tạo nên những đám màng giả ở niêm mạc miệng họng. Nhưng trong bệnh này, màng giả thường tạo thành những điểm, những đám tròn đều và khô và có mặt cả ở phổi và thành các túi hơi.
Bệnh viêm phế quản truyền nhiễm khác với bệnh đậu thể bạch hầu ở chỗ không có loét, không có màng giả ở vùng họng.
Bệnh viêm thanh khí quản truyền nhiễm khác với bệnh đậu gà là bệnh phát triển với qui mô lớn, lây lan nhanh, ho hen ngạt từng cơn và màng giả rất dễ bóc.
Bệnh thiếu vitamin A: Việc tích tụ các chất nhầy bị casein đã bịt kín lỗ nước dãi. Tạo nên các mô tổ chức sần sùi như súp lơ bám vào niêm mạc cuống họng, thực quản, nhưng chúng dễ bóc tách, đôi khi trên khoang ngực và khoang bụng bị phủ một lớp vôi trắng của các muối tạo nên từ acid Uric.
Cách phòng bệnh hiệu quả
- Cung cấp đầy đủ thức ăn, nước uống cho gà, bảo đảm đủ dinh dưỡng, hợp vệ sinh. Bổ sung thường xuyên các loại vitamin, chất khoáng, điện giải… để tăng cường sức đề kháng cho gà.
- Hằng ngày vệ sinh sạch sẽ chuồng trại, máng ăn, máng uống… tránh gió lùa, thoáng mát về mùa hè, ấm áp về mùa đông.
- Định kỳ phun thuốc sát trùng chuồng trại, khu chăn nuôi (ít nhất 1 tuần/lần) để tiêu diệt mầm bệnh.
- Dùng vaccin phòng bệnh cho gà từ 7-10 ngày tuổi.
Pha viên vaccin đông khô vào dung dịch pha vaccin hoặc dung dịch nước sinh lý 0,9%, lắc đều, dùng kim khâu hoặc ngòi bút nhúng ngập. Sau đó chích vào vùng dưới da mỏng của mặt trong cánh gà.
Con đường lây truyền bệnh
Bệnh đậu gà thường lây truyền từ muỗi và các loài côn trùng ký sinh khác khi di chuyển từ vật chủ này sang vật chủ kia; chẳng hạn như bét đỏ (red mite). Nó cũng có thể lây lan trong bầy từ con mang mầm bệnh sang con lành hay từ gà đã khỏi bệnh truyền virus (qua không khí) hay gián tiếp qua thực phẩm và nguồn nước ô nhiễm nơi gà bệnh truyền sang. Virus đậu gà có thể chịu đựng tốt trong điều kiện khô ráo và có thể tồn tại trong môi trường từ nhiều tháng cho đến cả năm qua những vảy khô và vụn lông gà.
Bệnh do virus gây ra nên không có thuốc điều trị đặc hiệu, do vậy chỉ điều trị triệu chứng; dùng thuốc kháng sinh để chống bội nhiễm.
Các mụn đậu ngoài da thì dùng bông thấm nước muối pha loãng rửa sạch. Rồi bôi các thuốc sát trùng nhẹ như Xanhmethylen 2% hoặc cồn Iod 1-2%, ngày 1-2 lần, bôi liên tục 3-4 ngày. Nếu mụn quá to thì dùng dao sắc gọt cắt, sau đó bôi thuốc. Nếu gà bị đau mắt thì dùng thuốc nhỏ mắt (sử dụng thuốc nhỏ mắt của người). Dùng các thuốc kháng sinh chống bội nhiễm như Amoxycol, Genta- costrim, Ampicol… pha vào nước uống hoặc trộn vào thức ăn cho gà, ngày 2 lần, dùng liên tục từ 3-5 ngày.
Ngoài ra, dùng thuốc trợ sức, trợ lực để tăng sức đề kháng cho gà như B Complex, vitamin C, đặc biệt là vitamin A… pha thuốc vào nước cho gà uống trong quá trình điều trị.
